Τρίτη 21 Μαρτίου 2017

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟ 3 ΕΩΣ 5 ΕΤΩΝ.

  • 3-5 ΧΡΟΝΩΝ.
    Στην αδρή κινητικότητα:
    • στα παιδιά ηλικίας 3 έως 5 ετών, ο ρυθμός ανάπτυξης επιβραδύνεται σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια
    • αναπτύσσονται καινούριες δεξιότητες, αλλά εδραιώνονται και οι υπάρχουσες δεξιότητες
    • η συμπεριφορά του παιδιού φαίνεται να έχει καλύτερο σχεδιασμό και οργάνωση
    • με τη συνεχόμενη ανάπτυξη των δεξιοτήτων και της μυϊκής δύναμης αρκετά παιδιά στην ηλικία των 5 ετών μπορούν να κάνουν ποδήλατο, μερικά μπορούν και να κολυμπούν
    • μπορούν επίσης να κάνουν κούνια μόνα τους
    • μπορούν να χτυπήσουν ένα μπαλάκι με τη ρακέτα
    • έχουν την ικανότητα να κρεμαστούν από μία μπάρα για 10 δευτερόλεπτα.
    3-4 χρονών:
    Στην λεπτή κινητικότητα:
    • μπορεί να κάνει απλά παζλ
    • μπορεί να χτίσει πύργο με 9 ή περισσότερα τούβλα
    • μπορεί να περνάει μικρές χάντρες σε κλωστή.
    Στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη:
    • στην ηλικία των 3 ετών έχει αναπτύξει την αίσθηση της αυτονομίας
    • το παιδί έχει κάποια ιδέα για τα όριά του και πολλές από τις συγκρούσεις με τους γονείς έχουν σταματήσει
    • σε ηλικία περίπου 3 χρονών αρχίζει να αναγνωρίζει τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων που μέχρι αυτή την ηλικία βασιζόταν στο ντύσιμο π.χ. είναι κορίτσι επειδή φοράει φούστα
    • τώρα το παιδί μαθαίνει τις ανατομικές διαφορές και ξεκινά τη διερεύνηση του σώματός του
    • ταυτόχρονα μαθαίνει τι θεωρείται κατάλληλη ή ακατάλληλη συμπεριφορά για την οικογένεια και την κοινωνία.

    4-5 χρονών:
    Στην λεπτή κινητικότητα:
    • μπορεί να κόβει χαρτί παρακολουθώντας ευθείες και στρογγυλές γραμμές
    • να διπλώνει χαρτί στη μέση με τις δύο άκρες μαζί
    • να βάζει το κλειδί στην κλειδαριά και να το ανοίγει.
    Στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη:
    • μέχρι την ηλικία των 5 ετών έχει αναπτύξει την πρωτοβουλία
    • στα 4 του χρόνια αφήνει το στάδιο του παράλληλου παιχνιδιού και προχωρά στη συμμετοχή του σε ομάδα «εκτέλεση σχεδίου». Η ομάδα αυτή χαρακτηρίζεται από την ικανότητα του παιδιού να συμμετέχει, για σύντομο χρονικό διάστημα, σε μία δραστηριότητα που απαιτεί συνεργασία, αλληλεπίδραση και ανταγωνισμό. Τα παιδιά συμμετέχουν στη ομάδα με σκοπό την εκτέλεση της δραστηριότητας ή του παιχνιδιού και υπάρχει ελάχιστη επαφή μεταξύ τους
    • γνωρίζει τους κανόνες της παιδικής χαράς
    • πολλά παιδιά σε αυτή την ηλικία παρακολουθούν το πρόγραμμα κάποιου οργανωμένου παιδικού σταθμού που βοηθάει στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων.
    Στο παιχνίδι:
    • σε ηλικία 4 ετών μπορεί να συναρμολογήσει παζλ με 6 κομμάτια
    • να ονομάσει 3 χρώματα
    • να ονομάσει 3 απλά σχήματα.
    5 χρονών:
    Στην λεπτή κινητικότητα:
    • κόβει με το ψαλίδι μικρό κύκλο, τρίγωνο και τετράγωνο
    • κόβει και γύρω τις εικόνες
    • περνάει μικρές χάντρες παρακολουθώντας ένα δείγμα για τα χρώματα και τα σχήματα.
    Στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη:
    • το παιδί σε ηλικία 3 έως 5 ετών εσωτερικεύει τις αξίες και τις νόρμες της οικογένειας και της κοινωνίας
    • στην ηλικία των 5 χρονών δεν δρα μόνο με στόχο την ανάγκη να ευχαριστήσει τους γονείς του ή να αποφύγει την τιμωρία
    • αρχίζει να έχει μία εσωτερική εικόνα για το τι είναι σωστό και τι όχι
    • εκφράζει την επιθετικότητά του με έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο.
    Στις Δ.Κ.Ζ.:
    Στην ένδυση-απόδυση:
    • το παιδί μπορεί να ντυθεί μόνο του με εξαίρεση τα ρούχα που κουμπώνουν πίσω και τα κορδόνια
    • τα μικρά σφιχτά κουμπιά μπορεί να τον δυσκολέψουν
    • μπορεί να κρεμάσει το μπουφάν του
    • μπορεί να βάλει τα γάντια του
    • μπορεί να φορέσει τις μπότες του.
    Στην τουαλέτα:
    • το παιδί είναι ανεξάρτητο, στεγνό πρωί και βράδυ
    • μπορεί να συμβούν «ατυχήματα» (τη νύχτα) αν το παιδί είναι κουρασμένο ή ανήσυχο.
    Στην προσωπική καθαριότητα:
    • μπορεί να πλύνει μόνο του το πρόσωπό του, τα χέρια του, τα δόντια του και να κάνει μπάνιο (ο γονιός ρυθμίζει το νερό). Το επίπεδο καθαριότητας όμως ίσως να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των γονιών του.
    Στις οικιακές δουλειές:
    • μπορεί να βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού
    • μπορεί να στρώσει το τραπέζι
    • μπορεί να βγάλει έξω τα σκουπίδια
    • μπορεί να ποτίσει τα λουλούδια
    • η συμμετοχή του το βοηθάει να αισθάνεται πως είναι μέλος της οικογένειας, ικανό και υπεύθυνο.
    Στο παιχνίδι:
    • σε ηλικία 3 έως 5 ετών, λόγω της ανάπτυξης του οπτικοκινητικού του συντονισμού και της λεπτής του κινητικότητας, μπορεί να ζωγραφίσει, να κόψει και να χρωματίσει, να κάνει κατασκευές από κόλλα και χαρτί, να φτιάξει κολιέ από χάντρες
    • μπορεί επίσης να πηδήξει, να τρέξει και να κλωτσήσει
    • μπορεί να πει τους αριθμούς από το 1 έως το 20
    • μπορεί να ζωγραφίσει άνθρωπο με κεφάλι, δύο πόδια και δύο χέρια
    • μπορεί να παίξει απλά επιτραπέζια παιχνίδια (lotto-ταιριάζει εικόνες) και απλό memory (παιχνίδι μνήμης)
    • μπορεί να τραγουδά και να αποστηθίσει 5 στίχους
    • πολλά παιδιά σε αυτή την ηλικία έχουν αρχίσει να γνωρίζουν γράμματα και κάποια μπορούν να τα διαβάσουν.
    Οι παραπάνω δεξιότητες είναι ενδεικτικές και εξαρτώνται από το ιστορικό του παιδιού και τους παράγοντες που μπορεί να τις επηρεάζουν όπως προωρότητα και ελλιπές βάρος γέννησης.   
    • Σηφάκη, Μ. (2002). Τομέας κινητικότητας: τυπική ανάπτυξη στασικού ελέγχου. Εργοθεραπεία σε παιδιά και εφήβους με νευρομυϊκές διαταραχές: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα
      Σηφάκη, Μ. (1998). Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής ΙΙ: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα
      Illingworth, R.S. (1984). Ορόσημα ανάπτυξης. Βασική ανιχνευτική εξέταση: 0-4 χρονών (3η έκδοση). Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις Γρηγόρης Κ. Παρισιανός

      Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια πρακτικής άσκησης και εποπτείας 
    • Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια 
    • Φουστέρη Αργυρώ Φοιτήτρια Εργοθεραπείας 

Κυριακή 5 Μαρτίου 2017

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΟΥ 2 ΕΩΣ 3 ΕΤΩΝ.

ΣΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ 2 ΕΩΣ 3 ΧΡΟΝΩΝ :
Στην αδρή κινητικότητα:
  • ανεβαίνει σκάλες με βοήθεια, τα δύο πόδια σε κάθε σκαλοπάτι
  • σκύβει από τη μέση για να πιάσει αντικείμενα
  • πηδάει με τα δύο πόδια
  • περπατάει προς τα πίσω
  • κατεβαίνει σκάλες με βοήθεια, δύο πόδια σε κάθε σκαλοπάτι
  • τρέχει
  • κλωτσάει την μπάλα χωρίς να ταλαντεύεται
Στην λεπτή κινητικότητα:
  • χτίζει πύργο με 5-6 τούβλα
  • γυρίζει μία-μία τις σελίδες κάποιου βιβλίου
  • με το μολύβι μιμείται κάθετες, οριζόντιες και κυκλικές γραμμές
  • ξετυλίγει καραμέλες.
Στη γλωσσική ανάπτυξη:
  • 2 χρονών, χρησιμοποιεί λέξεις με έναν γενικευμένο τρόπο (όλα τα ζώα με τέσσερα πόδια είναι σκύλοι)
  • ξέρει 50-75 λέξεις από τις οποίες το 50% είναι ουσιαστικά
  • σε ηλικία 2μιση χρονών ξέρει 270 λέξεις.
Στο παιχνίδι:
  • αρχίζουν να παίζουν σε παράλληλη ομάδα (σε χώρο που βρίσκονται και άλλα παιδιά) χωρίς να μοιράζονται τα παιχνίδια τους
  • αναγνωρίζουν την ύπαρξη κι άλλων παιδιών και υπάρχει ερέθισμα
  • μέχρι 3 ετών υπάρχει κάποιο μερικό μοίρασμα των παιχνιδιών και μίμηση
  • κατανοεί κάποιους βασικούς κανόνες, π.χ. να μη χτυπάει άλλα παιδιά, αλλά απαιτείται υπενθύμιση από τον ενήλικο για την τήρησή τους.
Στις Δ.Κ.Ζ.:

  • βγάζει και βάζει τα παπούτσια και τις κάλτσες
  • βγάζει το παντελόνι
    Βιβλιογραφία : Σηφάκη, Μ. (2002). Τομέας κινητικότητας: τυπική ανάπτυξη στασικού ελέγχου. Εργοθεραπεία σε παιδιά και εφήβους με νευρομυϊκές διαταραχές: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα
    Σηφάκη, Μ. (1998). Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής ΙΙ: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα
    IllingworthR.S. (1984). Ορόσημα ανάπτυξης. Βασική ανιχνευτική εξέταση: 0-4 χρονών (3η έκδοση). Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις Γρηγόρης Κ. Παρισιανός

  • Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια πρακτικής άσκησης και εποπτείας.
    Αργυρώ Φουστέρη Φοιτήτρια Εργοθεραπείας ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ
    Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπέυτρια

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΑΠΟ 1 ΕΩΣ 2 ΕΤΩΝ

Φυσιολογική ανάπτυξη παιδιού από 1 έως 2 χρονών:

Στην αδρή κινητικότητα:
  • σε ηλικία 13 μηνών περπατάει χωρίς υποστήριξη
  • το ασταθές περπάτημα του παιδιού γίνεται όλο και πιο συντονισμένο
  • κατεβαίνει σκάλες (μπουσουλώντας)
  • κάθεται ανακούρκουδα
  • χρησιμοποιεί κουνιστά παιχνίδια (άλογο)
  • μπορεί να ρίξει την μπάλα κρατώντας την ισορροπία του (18 μηνών)
  • πηδάει με τα δύο πόδια (18 μηνών)
  • κάθεται μόνο του σε καρέκλα (18 μηνών)
  • τραβάει παιχνίδια με ένα σκοινί όταν περπατάει.
Στην λεπτή κινητικότητα:
  • 1ος έτους χτίζει πύργο με τρία ξύλινα τουβλάκια
  • πιάνει το μολύβι παλαμιαία και κάνει γραμμές (15-16 μηνών)
  • μεταχειρίζεται μολύβι και χαρτί (18 μηνών)
  • 2 χρονών ανοίγει πόρτες και περνάει μεγάλες χάντρες σε κλωστή.
Στη γνωστική ανάπτυξη:
  • από 12 μέχρι 18 μηνών βρίσκεται το παιδί στις Τριτογενείς ανακυκλωτικές αντιδράσεις σύμφωνα με τον Piaget
  • το παιδί χρησιμοποιεί τη μέθοδο δοκιμής και σφάλματος (πειραματισμού) για να λύσει διάφορα προβλήματα
  • ερευνά επίμονα τα αντικείμενα ώστε να πετύχει το ζητούμενο αποτέλεσμα
  • χρησιμοποιεί αντικείμενα και εργαλεία για να φτάσει στο στόχο του
  • όταν έχει παρακολουθήσει ένα γεγονός το θυμάται και μπορεί να το μιμηθεί
  • υπάρχει η αρχή της κατηγοριοποίησης με βάση το σχήμα, τη λειτουργία ή τη δράση των αντικειμένων
  • από 18 μηνών μέχρι 2 χρονών, σύμφωνα με τον Piaget, βρίσκεται στο στάδιο επινόησης νέων μέσων με εσωτερικούς νοητικούς συνδυασμούς αισθησιοκινητικών σχημάτων
  • αρχίζει να χρησιμοποιεί νοητικές εικόνες (υπολογίζει κάτι χωρίς να το κάνει σε πράξη)
  • καταλαβαίνει τη σχέση μεταξύ εικόνων σε βιβλία και αντικειμένων
  • αρχίζει να χρησιμοποιεί παιχνίδια φαντασίας
  • θέλει να ξέρει το «γιατί» για τα πάντα.
Στη γλωσσική ανάπτυξη:
  • 18 μηνών, το παιδί αρχίζει να χρησιμοποιεί δύο λέξεις μαζί και έχει αρχίσει να αναπτύσσει τον ήχο της ενήλικης ομιλίας, τόνους, χροιά κ.λπ.
  • 21-24 μηνών συνδυάζει δύο-τρεις λέξεις αυθόρμητα για να σχηματίσει φράση
Στο παιχνίδι:
  • χρησιμοποιεί τούβλα, χάντρες, παζλ, παιχνίδια με νερό και άμμο, παιχνίδια που απαιτεί να βάλει ένα αντικείμενο μέσα σε ένα άλλο
  • από 15 μηνών αρχίζει να πιάνει το μολύβι
  • στην αρχή δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τις γραμμές, αλλά σιγά-σιγά κάνει προσπάθεια να σχηματίσει ανθρώπους και γεωμετρικά σχήματα
  • παίζει με πλαστελίνη, δακτυλομπογιές, πηλό
  • του αρέσει να κοιτάζει βιβλία, να του διαβάζουν παραμύθια, να βλέπει παιδικά προγράμματα στην τηλεόραση.
Στις Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής (Δ.Κ.Ζ.):
  • μπορεί να βγάλει μόνο του τα παπούτσια του (15 μηνών)
  • μπορεί να φάει μόνο του, να σηκώσει το φλιτζάνι του, να πιεί και να κατεβάσει το φλιτζάνι (15 μηνών)
  • έλεγχος σφιγκτήρων, ειδοποιεί τη μητέρα όταν θέλει να ουρήσει, συνήθως είναι στεγνό την ημέρα (18 μηνών)
  • βγάζει γάντια και κάλτσες και ανοίγει το φερμουάρ (18 μηνών)
  • καταφέρνει να τρώει καλά με το κουτάλι (18 μηνών) .



  • Βιβλιογραφία : Σηφάκη, Μ. (2002). Τομέας κινητικότητας: τυπική ανάπτυξη στασικού ελέγχου. Εργοθεραπεία σε παιδιά και εφήβους με νευρομυϊκές διαταραχές: διδακτικές σημειώσεις. ΑθήναΣηφάκη, Μ. (1998). Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής ΙΙ: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα IllingworthR.S. (1984). Ορόσημα ανάπτυξης. Βασική ανιχνευτική εξέταση: 0-4 χρονών (3η έκδοση). Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις Γρηγόρης Κ. Παρισιανός.                                                                                                                                 Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια πρακτικής άσκησης  και εποπτείας 
  • Φουστέρη Αργυρώ Προπτυχιακή Φοιτήτρια Εργοθεραπείας 
  • Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.

Σάββατο 4 Μαρτίου 2017

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ

ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ.
 Η δυσλειτουργία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης είναι μία διαταραχή της νευρολογικής διαδικασίας αγωγής του αισθητηριακού ερεθίσματος. Δεν αποτελεί όμως νόσο ή παθολογοανατομική βλάβη. Η δυσλειτουργία αφορά τις νευρολογικές διεργασίες με αποτέλεσμα την ανεπαρκή επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων στο Κ.Ν.Σ. Η διάγνωση της δυσλειτουργίας βασίζεται στην υπόθεση ότι υπάρχουν διαταραχές στην κεντρική επεξεργασία των αισθητηριακών ερεθισμάτων του αιθουσαίου, απτικού και ιδιοδεκτικού συστήματος, όχι όμως βλάβη στο περιφερικό σύστημα ή στη φλοιώδη δομή του εγκεφάλου.


Η δυσλειτουργία της S.I. εκδηλώνεται με:
  • ανεπαρκή κινητικό έλεγχο και συντονισμό, τάση για πτώση, υπερβολικός φόβος για το ύψος, πλημμελή ισορροπία, δυσκολία μετακίνησης από τη μία θέση στην άλλη
  • κινητική αδεξιότητα, έκδηλη απροσεξία
  • μειωμένη ικανότητα μάσησης, κατάποσης
  • ευαισθησία ή αδιαφορία στο άγγιγμα, στις κινήσεις, στους ήχους, στο φως
  • διάσπαση προσοχής
  • επίπεδο δραστηριοποίησης ασυνήθιστα υψηλό ή χαμηλό
  • παρορμητικότητα, έλλειψη αυτοελέγχου, επιρρεπής στο στρες
  • ανικανότητα χαλάρωσης
  • χαμηλή, ανεπαρκής αυτοαποδοχή και αυτοεκτίμηση
  • κοινωνικοσυναισθηματικές διαταραχές
  • αργοπορία στην ομιλία (μετά τα 2, 6 έτη), στο λόγο ή στις κινητικές δεξιότητες
  • αργοπορία ή δυσκολία στην επίτευξη μαθησιακών στόχων, παρά το φυσιολογικό ή υψηλό IQ
  • ανεπαρκή χωροχρονική οργάνωση
  • αποφυγή επιδέξιας χρήσης των άνω άκρων.

Σηφάκη, Μ. (2002). Εργοθεραπεία σε παιδιά και εφήβους με νευρομυϊκές διαταραχές (θεωρητικό μέρος): διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα 
http://markellapolitaki.blogspot.gr/2017/03/blog-post.html
Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια πρακτικής άσκησης  και εποπτείας 
Φουστέρη Αργυρώ Προπτυχιακή Φοιτήτρια Εργοθεραπείας 
Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.

Παρασκευή 3 Μαρτίου 2017

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

 Χαρακτηριστικά που δεν είναι απαραίτητα για τη διάγνωση
αλλά τα συναντούμε στη συμπεριφορά των παιδιών με
αυτισμό:

1) Διαταραχές του οπτικού ελέγχου και της βλεμματικής επαφής.

Κοιτάει δίπλα από τους ανθρώπους παρά τους ανθρώπους. Πιο συχνά βλέπει πράγματα "με την άκρη του ματιού" παρά άμεσα.
Κοιτάζει τους ανθρώπους και τα πράγματα με βιαστικές, γρήγορες ματιές.
Κοιτάζει τους ανθρώπους απευθείας, πολύ σταθερά και για πολύ ώρα.

2) Προβλήματα μίμησης της κίνησης.  
                                                                                     
Μπορεί να μην μπορεί να μιμηθεί αυτό που του/της κάνει ο άλλος και να μαθαίνει καλύτερα όταν κάποιος τον/την οδηγεί με φυσική καθοδήγηση και κάνει τις κινήσεις στα μέρη του σώματος
του/της.
Μπερδεύει το αριστερά-δεξιά, μπρος-πίσω, πάνω-κάτω.

3) Προβλήματα στον έλεγχο της κίνησης.                                                                                                                                                                      
Βάδισμα στις μύτες των ποδιών,Αυθόρμητες μεγάλες κινήσεις ή λεπτές επιδέξιες κινήσεις.
Παράξενη στάση του σώματος,Πηδήματα, παλινδρομικές κινήσεις, γκριμάτσες κυρίως όταν
είναι σε έξαρση.

4) Ασυνήθιστες, παράξενες και ενίοτε έντονες αντιδράσεις σε αισθητηριακές εμπειρίες.                
Αδιαφορία, δυσφορία, πανικός ή ενθουσιασμός μπορεί να παρατηρηθούν ως αντίδραση σε ακουστικά, οπτικά ερεθίσματα,στις γεύσεις, στις μυρωδιές, στο άγγιγμα, αντοχή στον πόνο,
τη ζέστη, το κρύο.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι πολλές από τις συμπεριφορές των παιδιών με αυτισμό - διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, είναι απόρροια διαταραχών αισθητηριακής ολοκλήρωσης.

5) Ακατάλληλες συναισθηματικές αντιδράσεις.  
                                                                     
Έλλειψη φόβου μπροστά σε πραγματικό κίνδυνο,Υπερβολικό φόβο για ορισμένες ανώδυνες καταστάσεις και πράγματα από τα οποία δεν κινδυνεύουμε.
Κλάματα, ξεφωνητά χωρίς προφανή λόγο Γέλιο όταν κάποιος άλλος πληγώνεται ή όταν μαλώνουν άλλο παιδί, πιθανόν και όταν φοβάται ή είναι ανήσυχος.
Αδόκιμα συναισθήματα που δεν ταιριάζουν με τις καταστάσεις έχουμε και στα παιδιά με υψηλή λειτουργικότητα και σύνδρομο Asperger λόγω έλλειψης κατανόησης του νοήματος των
καταστάσεων.

6) Διαταραχές στις φυσικές λειτουργίες και στη σωματική ανάπτυξη.

Ακανόνιστα πρότυπα φαγητού και ποτού. Τρώει επιλεκτικά, έχει περιορισμένο διαιτολόγιο, η διατροφή του είναι ανεπαρκής.
Τρώει υπερβολικά αλλά ποτέ δεν χορταίνει. Τρώει υπερβολικά γρήγορα και μπουκώνεται. Μηρυκασμός και εμετός, ακανόνιστο ύπνο, έλλειψη ύπνου, πρωινά προβλήματα
ύπνου.
Έλλειψη ναυτίας όταν στριφογυρίζει σαν σβούρα.
Αντίσταση ενίοτε στις επιδράσεις φαρμάκων, ηρεμιστικών, υπνωτικών και εμφάνιση παράδοξων φαινομένων και αντιδράσεων.
Ελλιπής σωματική ανάπτυξη σε ορισμένες περιπτώσεις και ενίοτε ασυνήθιστη συμμετρία στο πρόσωπο.
                                                                                                                                                                  7) Ιδιαίτερες ικανότητες.

- Ιδιαίτερες ικανότητες μουσικές, αριθμητικές, αποσυναρμολόγησης και συναρμολόγησης μηχανών, ταίριασμα κομματιών παζλ ή κατασκευαστικών παιχνιδιών και λοιπά.
- Μια ασυνήθιστη μορφή μνήμης που επιτρέπει τη μακρόχρονη αποθήκευση εμπειριών με την ακριβή μορφή, με την οποία έγιναν αντιληπτές.
- Τα στοιχεία που επιλέγονται για αποθήκευση δεν φαίνονται να έχουν ιδιαίτερη σημασία, τουλάχιστον για τους περισσότερους άλλους ανθρώπους, και αποθηκεύονται χωρίς να αλλά-
ζουν.

Από το βιβλίο " ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ " Στέργιος Νότας D.P.MGR Κλινικός Ψυχολόγος

ΠΟΛΙΤΑΚΗ ΜΑΡΚΕΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Χαρακτηριστικά στη βρεφική ηλικία :

 Σε όλα τα παιδιά τα βασικά χαρακτηριστικά των διαταραχών ή μέρους αυτών εμφανίζονται στα πρώτα 2 έως 3 χρόνια της ζωής.
Οι γονείς , σε αρκετές περιπτώσεις αναφέρουν ότι το παιδί αναπτυσσόταν φυσιολογικά το πρώτο ή τα πρώτα δυο χρόνια , σπανίως πέρα από την ηλικία αυτή και από εκεί και πέρα εντοπίστηκαν τα προβλήματα.                                                                                                                                     Βέβαια πολλοί γονείς θυμούνται τις πρώτες ενδείξεις κατά τη διάρκεια των συναντήσεων με τους ειδικούς, διότι προηγουμένως δεν είχαν δώσει καμιά σημασία σε αυτές.

 Οι συμπεριφορές που παρατίθενται παρακάτω δεν οδηγούν απαραίτητα στη διάγνωση μιας διαταραχής του φάσματος του αυτισμού καθόσον μπορεί να τις εκδηλώσει και κάποιο άλλο
παιδί. Επίσης είναι απίθανο τα παρακάτω χαρακτηριστικά να παρατηρηθούν όλα στο ίδιο βρέφος.

1. Φτωχός θηλασμός τις πρώτες εβδομάδες.
2. Ασυνήθιστα καλή και ήρεμη συμπεριφορά ή συνεχές κλάμα και ουρλιαχτό που δε σταματά.
3. Αδιαφορία ή έντονη δυσφορία στο χαΐδεμα.
4. Αδιαφορία στη μητέρα ή σε αυτόν που ασχολείται συνεχώς μαζί του.
5. Προσκόλληση σε ένα μόνο άτομο και αυτό σε ασυνήθιστο βαθμό.
6. Δεν απλώνει τα χέρια να το πάρουν αγκαλιά και όταν είναι στην αγκαλιά το νιώθει ο άλλος σαν "άδειο σακί",
7. Έλλειψη αμοιβαιότητας στη μίμηση, την έκφραση ή τις κινήσεις του ατόμου που το φροντίζει.
Δε συμμετέχει σε "προ γλωσσική" συζήτηση,
8. Δεν δείχνει ή δείχνει περιορισμένα,
9. Δεν τραβά την προσοχή του ατόμου σε αντικείμενα που το ενδιαφέρουν με σκοπό το μοίρασμα της ευχαρίστησης,
10. Δε χαιρετά αυθόρμητα, δεν κάνει "γεια" σε γνωστά άτομα.
11. Υπερβολική ενασχόληση και ενθουσιασμός με ορισμένα αντικείμενα όπως φώτα, σχέδια, λεπτομέρειες και αδιαφορία σε πράγματα που κινούν το ενδιαφέρον των άλλων
βρεφών,
12. Ένα γενικότερο αίσθημα που έχουν οι γονείς, ή οι συγγενείς, η άλλα πρόσωπα του περιβάλλοντος είναι ότι το βρέφος συμπεριφέρεται παράξενα.

Από το βιβλίο " ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ " Στέργιος Νότας D.P.MGR Κλινικός Ψυχολόγος

ΠΟΛΙΤΑΚΗ ΜΑΡΚΕΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ


Πέμπτη 2 Μαρτίου 2017

ΠΡΟΚΑΛΕΙ Η ΕΠΑΝΑΦΟΙΤΗΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ;

Η επαναφοίτηση μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικά προβλήματα στο παιδί;

 Αν το παιδί λάβει την κατάλληλη ενημέρωση με τον κατάλληλο τρόπο, η επαναφοίτηση δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογία του. Έντονο ψυχολογικό στρες για το παιδί παρατηρείται όταν φοιτεί στην Α’ Δημοτικού και δεν έχει καλή σχολική ετοιμότητα. Τότε κατανοεί ότι δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στις σχολικές του υποχρεώσεις ούτε στις προσδοκίες των γονιών του σχετικά με την σχολική του επίδοση. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε σχολική άρνηση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απείθαρχη συμπεριφορά, ψυχοσωματικές εκδηλώσεις και ακόμα σοβαρότερες ψυχολογικές συνέπειες.

 «H “σχολική ετοιμότητα” ορίζεται όχι μόνον από το νοητικό επίπεδο του παιδιού, αλλά και από τη συναισθηματική ωριμότητα, τις κοινωνικές δεξιότητες, την ωριμότητα του λόγου, της αδρής και λεπτής κίνησης, η οποία φθάνει σε ικανοποιητικό βαθμό για τα περισσότερα παιδιά από την ηλικία έναρξης φοίτησης στο σχολείο. Τέτοιο θέμα εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά που είναι γεννημένα προς το τέλος του χρόνου, πρόωρα ή με αναπτυξιακές δυσκολίες. Οταν οι γονείς ή η δασκάλα διαπιστώσουν ότι το παιδί τους δεν αναπτύσσεται όπως τα άλλα παιδιά σε κινητικότητα, λόγο, κοινωνική επαφή, οπτικοκινητικό συντονισμό, αντίληψη ή κρίση, συνιστάται πλήρης αναπτυξιολογικός έλεγχος, δίνονται κατευθυντήριες οδηγίες και το παιδί τίθεται υπό αναπτυξιακή παρακολούθηση.
 Σε ό,τι αφορά τον ιδανικό χρόνο αξιολόγησης της σχολικής ετοιμότητας, ισχύει η αρχή «όσο πιο νωρίς, τόσο πιο καλά». Ιδανικά, γίνεται στις αρχές, έτσι ώστε να δοθεί χρόνος για να καλύψει το παιδί τις όποιες ανάγκες, μέσω παρέμβασης και να υπάρχει παρακολούθηση. Το ζητούμενο είναι όχι μόνο να είμαστε βέβαιοι ότι το κάθε παιδί είναι έτοιμο αναπτυξιακά να μεταβεί στο Δημοτικό, αλλά και από το προνήπιο στο νήπιο. Να τονιστεί πως μία βεβιασμένη ένταξη στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση θα μπορούσε να δημιουργήσει μαθησιακά κενά, ψυχολογικά προβλήματα, συναισθήματα απόρριψης, άγχους, κατάθλιψης και ενδεχομένως αντιδραστική, αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά με επακόλουθο την περιθωριοποίηση στο απώτερο μέλλον».
Έχει παρατηρηθεί σε παιδιά στα οποία συστήθηκε επανάληψη της τάξης του νηπιαγωγείου και δεν πραγματοποιήθηκε να επανέρχονται με δυσκολίες φοίτησης στην Α' Τάξη όπως :
- μεγάλη διάρκεια ολοκλήρωσης της μελέτης τους
- γνωστικά κενά και δυσκολία να τα αναπληρώσουν
- δυσκολία στη γραφή ,δυσανάγνωστα γράμματα ( αν είχε εντοπιστεί γραφοκινητική αδεξιότητα ή δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα ) με αποτέλεσμα να αρνούνται να γράψουν
- δυσκολία στην ανάγνωση και συνεπώς κατανόηση των κειμένων
- δυσκολία στην ορθογραφία 
- καθρεπτισμοί αριθμών ή γραμμάτων
- δυσκολία να παραμείνουν στη θέση τους και να ακολουθήσουν τους κανόνες στη τάξη
 Οι δυσκολίες που παρουσιάζουν είναι ανάλογες των ελλείψεων που είχαν εντοπιστεί κατά τη φοίτηση τους στο νηπιαγωγείο  και οι βασικότερες απο αυτές είναι :
- Γραφοκινητικές δυσκολίες
- Γνωστικές ελλείψεις 
- Δυσκολία στο χρονικό προσανατολισμό
- Ανώριμη πλευρίωση
- Αισθητικοκινητικές διαταραχές
- Δυσκολία στη τήρηση κανόνων και οριοθέτησης
- Διάσπαση
- Αυξημένη κίνηση θέσεως
- Συναισθηματική ανωριμότητα
- Δυσκολία στη διάκριση δεξιού - αριστερού
- Δυσκολίες στην οπτική μνήμη και διάκριση
- Δυσκολία στην ακουστική μνήμη
http://markellapolitaki.blogspot.gr/2016/06/blog-post.html
ΠΟΛΙΤΑΚΗ ΜΑΡΚΕΛΛΑ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ  ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ
Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια πρακτικής άσκησης σε συνεργασία με την ΑΡΓΥΡΩ ΦΟΥΣΤΕΡΗ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ 0 -12 ΜΗΝΩΝ.

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΣΤΑΔΙΑ:
 Η ανάπτυξη προχωράει κεφαλοουριαία (από το κεφάλι προς τα άκρα), π.χ. ο έλεγχος της κεφαλής προηγείται του ελέγχου των άνω άκρων. Επίσης η ανάπτυξη προχωράει φυγόκεντρα (από το κέντρο προς την περιφέρεια), π.χ. ο έλεγχος των ώμων κατακτάται πριν από τον έλεγχο των δακτύλων.
0-12 ΜΗΝΩΝ.
0-1 μηνός:
      Στην αδρή κινητικότητα:
  • από τη γέννηση έχει μία σειρά από αντανακλαστικά που του επιτρέπουν να επιβιώσει, π.χ. το αντανακλαστικό του θηλασμού, και να έχει επαφή με το περιβάλλον, π.χ. αντανακλαστικό του δραγμού και αυτόματες κινήσεις βαδίσματος
  • αντιδρά και σε αντιληπτικά ερεθίσματα (ακουστικά, οπτικά και απτικά)
  • δεν στηρίζει το κεφάλι, βρίσκεται σε θέση κάμψης και κυριαρχεί ο καμπτικός τόνος (νεογνική φυσιολογική κάμψη)
  • έχει τα ισχία και τα γόνατα σε κάμψη και απαγωγή και την ποδοκνημική σε ραχιαία κάμψη
  • στην ύπτια θέση βλέπουμε το Ασύμμετρο Τονικό Αυχενικό Αντανακλαστικό (Α.Τ.Α.Α.).
      Στη γνωστική ανάπτυξη:
  • έρχεται σε επαφή με το περιβάλλον μέσω των αντανακλαστικών
  • θηλάσει, πιάνει, κοιτάει το φως, βγάζει ήχους και κινείται.
       1 μηνός:
       Στην αδρή κινητικότητα:
  • στην ύπτια θέση μπορεί να κρατήσει το κεφάλι του στη μέση γραμμή για μερικά δευτερόλεπτα
  • παρακολουθεί με τα μάτια αντικείμενο σε απόσταση 20 πόντων
  • στην πρηνή θέση γυρίζει το κεφάλι του για να ξαπλώσει στο μάγουλο
  • σηκώνει το κεφάλι για λίγα δευτερόλεπτα
  • στην καθιστή θέση στηρίζει το κεφάλι για λίγα δευτερόλεπτα (κυρτή πλάτη)
  • τραβώντας το βρέφος από την ύπτια θέση με τα χέρια, το κεφάλι πέφτει προς τα πίσω
  • εμφανίζει στασικά αντανακλαστικά και αντίδραση Μoro (ή του ξαφνιάσματος)
  • στο ρολάρισμα αρχίζει να γυρίζει από την πρηνή θέση στο πλάι
  • τα άνω και τα κάτω άκρα βρίσκονται σε μικρότερη κάμψη (1 με 2 μηνών)
  • στην όραση δεν υπάρχει διαφοροποίηση σε σχήματα και χρώματα, υπάρχει σαφής εντόπιση αντικειμένου και μπορεί να παρακολουθεί κινούμενα αντικείμενα.
  • Στη γλωσσική ανάπτυξη:
  • στους πρώτους 2 μήνες της ζωής του βγάζει κραυγές ή κλαίει όταν είναι κουρασμένο, όταν πεινάει και όταν είναι βρεγμένο ή λερωμένο.
  • 4 μηνών:
    Στην αδρή κινητικότητα:
  • στην ύπτια θέση κρατάει το κεφάλι στη μέση γραμμή και μπορεί να προσπαθήσει να χτυπήσει κρεμαστά παιχνίδια
  • στην πρηνή θέση σηκώνεται στους αγκώνες (στηρίζεται στα αντιβράχια τα οποία βρίσκονται σε πρηνισμό)
  • στην καθιστή κρατάει το κεφάλι
  • τραβώντας το βρέφος από την ύπτια θέση από τα χέρια, το κεφάλι πέφτει λίγο προς τα πίσω
  • στο ρολάρισμα γυρίζει από την πρηνή θέση στο πλάι
  • στην όραση στον 2ο και 3ο μήνα υπάρχει έλεγχος των οφθαλμικών κινήσεων, οπτική εντόπιση και αρχή οπτικής αντιληπτικότητας
  • στον 2ο-3ο μήνα η σύλληψη είναι ακόμα αυτόματη αντίδραση και δεν υπάρχει εκούσια άφεση
  • αντίδραση Landau (έκταση κεφαλής-κορμού-άνω άκρων την ίδια στιγμή)
  • Στην λεπτή κινητικότητα:
  • μειώνεται το αντανακλαστικό του δραγμού
  • αρχίζει να πιάνει αντικείμενα με όλα τα δάκτυλα (παλαμιαία σύλληψη) και μπορεί να τα αφήσει
  • συχνά πιάνει και με τα δύο χέρια μαζί (αρχή αμφίπλευρου συντονισμού)
  • υπάρχει χρήση του αντίχειρα και του δείκτη χωρίς ακρίβεια.
  • Στην γνωστική ανάπτυξη:
  • μέχρι 4 μηνών το μωρό βρίσκεται, σύμφωνα με τον Piaget, στο στάδιο των Πρωτογενών ανακυκλωτικών αντιδράσεων, δηλαδή αν κάνει κάτι τυχαία και το πετύχει θα προσπαθήσει να το επαναλάβει, π.χ. βάζει το χέρι στο στόμα
  • το μωρό αρχίζει να αναπτύσσει καινούρια συμπεριφορικά πρότυπα, συνδυάζοντας παλιές συμπεριφορές
  • βλέπει καλύτερα και παρακολουθεί τα αντικείμενα που κινούνται
  • ψάχνει για την αιτία των ακουστικών ερεθισμάτων
  • χαμογελάει γενικά σε πρόσωπα
  • βγάζει ήχους και υπάρχει διαφοροποίηση στο κλάμα
  • ασχολείται κυρίως με το σώμα του και με το άμεσο περιβάλλον του.
  • Στη γλωσσική ανάπτυξη:
  • μέχρι τον 4ο μήνα οι κραυγές έχουν γίνει πιο συγκεκριμένες και εκφράζουν επίσης ευχαρίστηση
  • το κλάμα διαφέρει ανάλογα με το συναίσθημα (θυμός, φόβος, πόνος, κ.λπ.).
  • 7 μηνών:
    Στην αδρή κινητικότητα:
  • στην ύπτια θέση σηκώνει το κεφάλι σαν να προσπαθεί να καθίσει
  • στην πρηνή θέση σηκώνεται στηριζόμενο στις παλάμες και προσπαθεί να γυρίσει
  • στην καθιστή θέση κάθεται για λίγο χωρίς υποστήριξη
  • στην καθιστή θέση αναπτύσσεται η έκταση στον κορμό, ο οποίος είναι ελαφρός σε κάμψη προς τα εμπρός και με τα γόνατα κεκαμένα (6 μηνών)
  • αναπτύσσονται οι προστατευτικές αντιδράσεις προς τα εμπρός (6-7 μηνών)
  • στο ρολάρισμα γυρίζει από την πρηνή θέση στην ύπτια και αντίθετα
  • στην κίνηση στέκεται με στήριξη παίρνοντας μεγάλο ποσοστό του βάρους του, χοροπηδάει
  • διατηρείται η τετραποδική θέση
  • από την τετραποδική θέση πραγματοποιεί ταλαντώσεις μπρος-πίσω και μεταφορές βάρους από τη μία πλευρά στην άλλη, προετοιμαζόμενο για μπουσούλημα.
  • Στην λεπτή κινητικότητα:
  • μεταφέρει ένα αντικείμενο από το ένα χέρι στο άλλο
  • κρατάει έναν κύβο στην παλάμη (6 μηνών)
  • κρατάει τον κύβο με συμμετοχή και των δακτύλων (8 μηνών).
  • Στη γλωσσική ανάπτυξη:
  • τον 5ο με 6ο μήνα το μωρό βγάζει ήχους και μονοσύλλαβα συνεχώς, τα οποία συνδέονται με το όνομά του, τη μητέρα του και με άλλα γνωστά αντικείμενα, π.χ. μα-μα , ντα-ντα
  • κάνει βαβουλίσματα
  • Στη σίτιση:
  • σε ηλικία 7-8 μηνών αρχίζει να τρώει φαγητό που απαιτεί μάσημα.
  • 10 μηνών:
    Στην αδρή κινητικότητα:
  • στην πρηνή θέση παίρνει θέση για μπουσούλημα
  • έχει κατακτηθεί η καθιστή θέση διότι έχουν τελειοποιηθεί οι ισορροπιστικές αντιδράσεις στη θέση αυτή
  • στην καθιστή θέση κάθεται με καλό έλεγχο, γυρίζει στο πλάι για να πιάσει παιχνίδια
  • αλλάζει θέση από την καθιστή στην πρηνή
  • στην κίνηση αρχίζει να μπουσουλάει
  • στον 9ο μήνα έρχεται σε θέση «αρκουδίσματος» (παλάμες και πέλματα στο πάτωμα). Έπειτα ανασηκώνει τον κορμό στηριζόμενο στα γόνατα των κάτω άκρων προετοιμάζοντας την ημιγονυπετή θέση, από την οποία θα έρθει με τράβηγμα από τα άνω άκρα στην ορθοστάτηση
  • σηκώνεται όρθιο τραβώντας έπιπλα, στέκεται και κάθεται όρθιο με στήριξη.
  • Στην λεπτή κινητικότητα:
  • δείχνει αντικείμενα χρησιμοποιώντας τον δείκτη
  • κάνει σύλληψη με αντίθεση στον αντίχειρα
  • απλώνει τα χέρια του σε δοχεία για να πιάσει αντικείμενα
  • στη συνέχεια αναπτύσσονται οι λαβές «σύλληψη της λαβίδας» και «σύλληψη της τανάλιας».
  • Στη γνωστική ανάπτυξη:
  • από 4 μέχρι 9 μηνών, βρίσκεται στο στάδιο των Δευτερογενών ανακυκλωτικών αντανακλαστικών του Piaget
  • το μωρό προσπαθεί τώρα να επαναλάβει ενδιαφέροντα γεγονότα που έχουν συμβεί, όχι μόνο με το σώμα του, αλλά και με αντικείμενα από το περιβάλλον
  • ξεκινά να ερευνά το περιβάλλον του με ενδιαφέρον
  • επαναλαμβάνει κινήσεις που προκαλούν κάποια αντίδραση-απάντηση από το περιβάλλον
  • προκαλεί την προσοχή των άλλων και επαναλαμβάνει κινήσεις που προκαλούν τις κινήσεις των άλλων, π.χ. χαμογελάει για να χαμογελάσει και η μητέρα του
  • θυμάται τι κάνουν διάφορα αντικείμενα και δοκιμάζει παρόμοια αντικείμενα για να πετύχει το ίδιο αποτέλεσμα
  • διακρίνεται η έναρξη της δυνατότητας για ταξινόμηση και κατηγοριοποίηση
  • αρχίζει να καταλαβαίνει τη μονιμότητα των αντικειμένων
  • αρχίζει να αναγνωρίζει τη σειρά με την οποία γίνονται οι διάφορες καθημερινές δραστηριότητα
  • πιστεύει ότι αυτό είναι υπεύθυνο για κάθε γεγονός.
  • Στη γλωσσική ανάπτυξη:
  • τον 8ο μήνα προφέρει δισύλλαβες λέξεις, όπως «μαμά» και «μπαμπά».
  • Στη σίτιση:
  • σε ηλικία 9-10 μηνών τρώει ξηρή τροφή χρησιμοποιώντας τα χέρια του (σημαντική κίνηση επειδή οδηγεί στην κίνηση που απαιτείται για τη χρήση του κουταλιού).
  • 12 μηνών:
    Στην αδρή κινητικότητα:
  • από την καθιστή θέση μπορεί να γυρίσει για να μπουσουλήσει
  • περπατάει με στήριξη από το ένα χέρι
  • κρατώντας τα έπιπλα κάνει πλάγια βήματα και σηκώνεται από την καθιστή θέση.
  • Στην λεπτή κινητικότητα:
  • περνάει μικρά αντικείμενα από μικρά ανοίγματα
  • μπορεί να γυρίσει σελίδες (μερικές μαζί)
  • χτυπάει παλαμάκια
  • κρατάει έναν κύβο με ώριμο τρόπο (με τον αντίχειρα και τον δείκτη).
  • Στη γνωστική ανάπτυξη:
  • από 9 μέχρι 12 μηνών, εμφανίζεται για πρώτη φορά μία σκοπιμότητα στις δραστηριότητες του μωρού
  • θέτει έναν στόχο και κατανοεί τη διαδικασία για την επίτευξή του
  • αναγνωρίζει την ανεξάρτητη ύπαρξη αντικειμένων (και τη δική του)
  • καταλαβαίνει ενδείξεις και περιμένει να συμβούν μελλοντικά γεγονότα ως φυσικά επακόλουθα κάποιων τωρινών γεγονότων
  • μιμείται καινούριες συμπεριφορές
  • αρχίζει να καταλαβαίνει την έννοια του χώρου, τις αλλαγές σε μέγεθος και σχήμα και την αρχή των αντικειμένων ανάλογα την οπτική γωνία (ασχολείται ιδιαίτερα με το βάζει ένα αντικείμενο μέσα σε ένα άλλο)
  • αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι και άλλα πρόσωπα μπορεί να έχουν μερική ευθύνη για κάποιο γεγονός.
  • Στη γλωσσική ανάπτυξη:
  • προφέρει μικρές λέξεις
  • καταλαβαίνει διάφορες ερωτήσεις και συζητήσεις.
  • Στη σίτιση:
μέχρι την ηλικία των 12 μηνών το μωρό αρχίζει να κάνει προσπάθεια να πιάσει το κουτάλι και να φάει μόνο του. 


Βιβλιογραφία : Σηφάκη, Μ. (2002). Τομέας κινητικότητας: τυπική ανάπτυξη στασικού ελέγχου. Εργοθεραπεία σε παιδιά και εφήβους με νευρομυϊκές διαταραχές: διδακτικές σημειώσεις. Αθήνα
Σηφάκη, Μ. (1998). Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής ΙΙ: διδακτικές σημειώσεις. ΑθήναI  llingworth, R.S. (1984). Ορόσημα ανάπτυξης. Βασική ανιχνευτική εξέταση: 0-4 χρονών (3η έκδοση). Αθήνα: Επιστημονικές Εκδόσεις Γρηγόρης Κ. Παρισιανός
Το άρθρο γράφτηκε στα πλαίσια πρακτικής άσκησης.
Αργυρώ Φουστέρη Φοιτήτρια Εργοθεραπείας ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ
Πολιτάκη Μαρκέλλα Παιδιατρική Εργοθεραπέυτρια